ÇOCUK VE ERGEN PSİKİYATRİSİ UZMANIYLA İLK GÖRÜŞME ÖNCESİNDE

Çocuğunuzun psikiyatrik değerlendirme ve tedavi sürecinden yararlanabilmesi için buna nasıl başladığı çok önemlidir. Olumlu başlayan sürecin verimli bitme şansı daha fazladır. Öncelikle, çocuğun / gencin bir birey olarak hakları vardır. Bu bağlamda kimle, nerede, ne zaman görüşeceğini, bu görüşmenin amacını, bundan hangi açıdan yararlanacağını öğrenebilmeli ve karar verebilmelidir.

Ayrıca, psikiyatristle yapacağı görüşmenin gerekçelerini bilen çocuk, görüşme süresinin daha verimli kullanılmasına yardımcı olabilir. Onu ilk görüşmeye hazırlama görevi size düşmektedir. Sonraki görüşmelerde ne konuşulacağına doktoruyla birlikte karar verebilirler.

Lütfen görüşme öncesinde aşağıdaki “ÖN BİLGİ FORMU” isimli formu indirip doldurunuz.

1 - Çocuğunuzu hazırlayarak getirin:

Üç yaşından büyük çocuklara psikiyatrik değerlendirmenin özel bir ziyaret olduğu anlatılmalıdır.Kandırılarak ya da oldu-bittiye getirilerek görüşmeye gelen çocukların bazıları ilk görüşmeyi verimli geçirip yeniden gelmeyi kabul ediyorlar. Öte yandan, bilgisi ve rızası olmadan gelen çocukların kimisi görüşmeye girmeyi reddediyor, kimisi ise görüşme odasına girse bile içtenlikle işbirliği yapamayacak kadar anne babasına öfkeli olabiliyor. Bu nedenle, somut gerekçelerinizi çocuğunuza anlatın. Onu görüşmeye hazırlamak için sakin ve olumlu havada olduğu bir zamanı seçin. Onun da önemsediği bir sorunu gerekçe gösterin. Anlatırken, sorunun onun yaşamında yarattığı güçlükleri somut örneklerle anlatın. Kendi yaşamında iyileşme olması için doktora gittiğini, davranışları yüzünden suçlanmayacağını ya da ayıplanmayacağını bilerek değerlendirmeye gitsin. Hekimi “bir arkadaşınız” ya da “tüm sıkıntıları giderecek kişi” olarak tanıtmayın. Örneğin, tutturmaları ve öfke nöbetleri olan 3-5 yaş çocuğunuza şöyle bir açıklama yapabilirsiniz:

“Hani bazen sen bir şey istediğinde biz olmaz diyoruz, sonra da birbirimize kızıyoruz ya, işte böyle durumlarda ne yapacağımızı bir doktora soracağız. Bu doktor ‘dinleyen doktor’, çocuklara dokunarak muayene yapmıyor ve orada iğne gibi can yakan şeyler kesinlikle yok.”

Çocuğunuz 5 yaşından büyükse, açıklamanız daha kapsamlı olabilir. Yaşadığı güçlükleri örneklerle belirtin, empatik konuşun ve bu sırada onu suçlayan ifadeler kullanmayın. Örneğin, okul başarısızlığı olan bir çocuğu görüşmeye hazırlarken şöyle söyleyebilirsiniz:

“Okulda daha başarılı olmak istediğini biliyorum ama ders çalışırken zorluk çekiyorsun. Bunun kolaylaşması için neler yapabileceğini ve bizim de sana nasıl yardımcı olabileceğimizi öğrenmek için bir uzmana gidiyoruz.”

Çocuğunuz yabancı bir erişkinle sohbet edebilecek yaştaysa ve bunu yapabiliyorsa, ilk görüşmede tanışma amacıyla en azından kısa bir süre psikiyatristle teke tek görüşmesi gerekeceğini de bilmelidir. Ayrılmaktan kaygı duyan çocuklar söz konusu olduğunda bu zorunlu değildir ve tanışmaya anne babasıyla birlikte alınabilir. Zorunlu durumları çocuğunuza anlatırken benimseyebileceğiniz önemli bir tutum şudur: açıklama yaparken durum bildirir biçimde konuşun ve sonuna “tamam mı?” sorusunu eklemeyin. Reddederse, yalnızca denemesini istediğinizi, kendisini daha sonraki görüşmelere zorlamayacağınızı belirtin. Çocuğun ya da ergenin psikiyatriste gitmeyi kesin olarak reddetmesi, hekimin bir süre yalnızca anne babayla çalışıp, danışmanlık yapması gerekeceğini gösterir. Anne babanın hekimden öğrendikleri yöntemlerle verecekleri destek sayesinde çocuğun yaşamında olumlu gelişmeler olursa, çocuk ileride görüşmeye daha istekli duruma gelebilir.

2- Psikiyatrik değerlendirme ve tanı bir süreçtir. Bir ya da iki görüşmeyle çocuğunuzun tüm duygu ve davranış sorunlarına çözüm önerilmesi mümkün değildir. 

Her sorun davranışın pek çok farklı açıklaması vardır ve çözüm yolları da buna göre farklıdır. Hekiminizin çocuğunuzu tanıması ve doğru tedavi yöntemlerine karar vermesi zaman alacaktır. Bu nedenle psikiyatrik değerlendirme çocuğunuzun başvuruya yol açan öncelikli sorununun niteliğine göre 1-4 görüşme sürebilir. İlk görüşme sonunda ancak bir ön tanı konuşulabilir. Görüşmeler arasında çocuğunuz hakkında bazı form ve ölçeklerin doldurulması, tetkiklerin yapılması, testlerin uygulanması gerekebilir. Çocuğunuzun davranışlarını kaydedeceğiniz günlükler tutmanız ya da video kayıtları yapmanız istenebilir. Hekiminiz çocuğunuzun durumunu evde, okulda ya da başka ortamlarda gözlemlemek isteyebilir. Tüm değerlendirmeler tamamlandıktan sonra size kesin tanı bildirilecek ve tedavi planı yapılabilecektir.

3- Yapacağınız görüşmelerden en yüksek verimi alabilmek için, çocuğunuzun sizi düşündüren davranışlarını öncelik sırasına göre yazarak listeleyin.

Başlangıçta bir tek sorunu çözmek üzere yola çıkın. Hekiminiz öncelikli sorunu sizinle konuşurken bununla ilişkili olabilecek birçok başka durum ve davranışları soracaktır. Başvuruya neden olan sorun yeterince konuşulup tetkik ya da müdahale planı yapıldıktan sonra başka bir sorunu gündeme getirin.

4- Çocuğunuzun duygusal ve davranışsal belirtileri hakkında araştırma yapın, okuyun.

Bilim insanları tarafından yazılmış kitap ve makaleleri tercih edin. İnternet üzerinden araştırma yapmak yararlıdır ancak gerçek dışı ya da yanlı biçimde yazılmış, akıl karıştırıcı ve korkutucu bilgiyle karşılaşma olasılığı da yüksektir. Okuduklarınıza inanmadan önce hekiminize sorarak doğru bilgiye ulaşın.

5- Anne baba olarak kabul etmeniz zor olsa da, çocuğunuzun tedavi planı içinde ilaç tedavisi de yer alabilir.

İlaç tedavisi genellikle psikiyatrik eğitim, danışmanlık ya da psikoterapi eşliğinde uygulanır. Bir hekim için gerektiğinde ilaç tedavisi önermek yalnızca bir tercih değil, bir zorunluluktur. Hekim, bildiği ve çocuğunuz için yararlı olacağına inandığı tedavi yöntemlerini kullanmak zorundadır. Hekiminizle bir güven ilişkisi kurmaya çalışın ve önerilen tedaviyi tartışın. Size gerekçeleriyle anlatılan tedavi aklınıza yatacaktır.

6- Randevunuza gelmeniz ya da gelemeyeceğinizi bildirmeniz önemlidir!

Kullanmadığınız randevu saatinizden başka bir çocuğun yararlanabileceğini unutmayın.